Historijski dodatak
529
Protiv obožavanja ikona podigli su svoj glas naroˇcito pavlikijani,
radikalni krš´cani, koji su zahtijevali povratak evan ¯deoskoj jednostav-
nosti. Oni su tako ¯de odbacili obožavanje križa, kult Djevice Marije i
svetaca.
U borbu za reformu crkve umiješali su se i bizantijski carevi.
Borba protiv ikona, nazvana ikonoklazam, trajala je preko 100 go-
dina.
Borbu protiv ikona otpoˇceo je car Lav III Isaurijski (717-741).
On je 726. prvi put otvoreno istupio protiv kulta ikona, a 17. januara
730.
izdao je edikt protiv kulta ikona. (Vidi: G. Ostrogorski, Istorija
Vizantije, str. 17-172).
[553]
Lavov sin i nasljednik Konstantin V (741-755) bio je još vatre-
niji ikonoborac no njegov otac. Ovaj car je sazvao crkveni sabor u
Hijereji, na Maloazijskoj obali. Sabor je poˇceo sa radom 10. febru-
ara 754. U saboru je uˇcestvovalo 338 episkopa. Obožavanje slika,
izjavili su episkopi, protivi se nauci Svetoga pisma, što se jasno vidi
iz stihova: Ivan 4, 24; 1, 15; 20, 29; 5. Mojs. 5, 8-9; Rimlj. 1, 23; 10,
17; 2.
Kor. 5, 7., itd.
Protiv odluka sabora ustalo je monaštvo na ˇcelu sa igumanom
Stefanom Novim. Car je pribjegao represalijama: naredio je da se
zatvore manastiri i ˇcak je dao pogubiti pomenutog igumana.
Za vrijeme nasljednika Konstantinovog Lava IV (775-780) vo-
¯dena je umjerena politika, no pod utjecajem Lavove žene carice
Irene, koja je bila vatrena pristalica kulta ikona, poˇcinje da jaˇca
ikonofilska stranka. Za vrijeme Lavovog nasljednika, maloljetnog
Konstantina VI, mjesto koga vlada njegova majka carica Irena, došlo
je do promjene u stavu prema ikonama. Carica Irena u dogovoru
sa patrijarhom Terasijem sazvala je VII op´ci sabor u Nikeji. Pod
predsjedništvom patrijarha Terasija, u prisutnosti oko 350 episkopa
i velikog broja kalu ¯dera, održano je ovdje, izme ¯du 24. septembra i
13.
oktobra 787 godine, jedna za drugom, sedam sjednica. Ukinuti
su zakljuˇcci sabora od god. 754. i uspostavljen kult ikona — (Vidi:
G. Ostrogorski, Id., str. 182-188).
Na zapadu Karlo Veliki i njegova francuska crkva nisu htjeli
prihvatiti zakljuˇcke drugog Nikejskog sabora iz god. 787. Karlo
Veliki je sazvao sabor u Frankfurtu 794., na kome se izjasnio protiv
obožavanja ikona i nazvao je obožavanje ikona idolopoklonstvom.
