Poglavlje 16.—Pobožni putnici
Engleski reformatori, iako su se odrekli nauke Rima, ipak su
zadržali mnoge njene oblike. Anglikanska crkva je odbacila autoritet
i religiju Rima, ali je u svom bogosluženju saˇcuvala mnoge njegove
obiˇcaje i ceremonije. Tvrdilo se da ta pitanja nisu pitanja savjesti,
jer nisu propisana u Svetom pismu, pa prema tome nisu bitna; i,
pošto nisu zabranjena, smatralo se da nisu ni štetna. Naglašavalo
se da su te ceremonije saˇcuvane da bi se smanjio ponor koji dijeli
reformirane crkve od Rima, i da bi se time olakšalo prihva´canje
protestantske vjere od strane pristalica Rima.
Za konzervativce i za one koji su bili za popuštanje, ovi dokazi
su izgledali logiˇcni. Ali postajali su i drugi, nazvani puritancima,
koji nisu tako mislili. ˇCinjenica da su ovi obiˇcaji “imali za cilj da
premoste ponor izme ¯du Rima i reformacije” bila je za njih dovoljan
razlog da ih ne prihvate. U njima su gledali znak ropstva od koga su
se oslobodili i u koje se nikaiko nisu htjeli vratiti. Tvrdili su da je Bog
u svojoj Rijeˇci odredio pravila koja isu neophodna za bogosluženje,
i da ljudi ne mogu po svojoj volji da im nešto dodaju ili oduzmu.
Poˇcetak velikog otpada sastojao se baš u tome što se nastojalo da se
autoritet Božji zamijeni autoritetom crkve. Rim je poˇceo da nare ¯duje
ono što Bog nije zabranjivao, a konaˇcno je zabranjivao ono što je
Bog izriˇcito nare ¯divao.
Mnogi su ozbiljno željeli da se vrate ˇcistoti i jednostavnosti prve
krš´canske crkve. Oni su u mnogim obiˇcajima anglikanske crkve
vidjeli ostatke idoloplokonstva, i nisu mogli ˇciste savjesti prisustvo-
vati njenom bogosluženju. Crkva opet, sa svoje strane, podupirana
državnim autoritetom, nije dozvoljavala odstupanje od njenih formi.
Zakon je tražio posje´civanje bogosluženja, a nedozvoljeni vjerski
sastanci su bili zabranjeni pod prijetnjom kazne zatvora, progonstva
i smrti.
[239]
U poˇcetku sedamnaestog vijeka kralj koji je upravo sjeo na
engleski prijesto izjavio je da ´ce prisiliti puritance da “se pokore, ili
´ce biti izagnani iz zemlje, a možda ´ce ih sti´ci i ve´ce zlo”
Gonjeni,
223
